აშშ-ის გეოსტრატეგიული ინტერესების ევოლუცია მე-20 საუკუნეში

ანოტაცია

ნაშრომი   აშუქებს  აშშ-ის გეოსტრატეგიული ინტერესების დინამიკას XX–XXI საუკუნეების განმავლობაში, დეტალურად აერთიანებს ისტორიულ, სამხედრო, ეკონომიკურ და დიპლომატიურ ფაქტორებს, რომლებმაც განაპირობეს აშშ-ს როლი გლობალურ წესრიგში. კვლევა ხაზს უსვამს აშშ-ის საწყის იზოლაციონისტურ პოზიციას, პირველი და მეორე მსოფლიო ომების ტრანსფორმაციულ გავლენას, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის, ბრეტონ ვუდსის სისტემის და სამხედრო ალიანსების (ნატო, აშშ-იაპონია, სამხრეთ კორეა) მნიშვნელობას გლობალური უსაფრთხოების არქიტექტურაში. ნაშრომი დეტალურად აღწერს ცივი ომის ეპოქის იდეოლოგიურ დაპირისპირებას, შეკავების სტრატეგიას და აშშ-ის ფართო სამხედრო ჩართულობას კორეასა და ვიეტნამში. ნაშრომი  წარმოგვიდგენს თუ, როგორ გარდაიქმნა აშშ პატარა იზოლაციონისტური სახელმწიფოდან წამყვან გლობალურ ძალად, რომელიც ისეთი  ინტეგრირებული გეოსტრატეგიული ინსტრუმენტებით  როგორიცაა  სამხედრო, ეკონომიკური, დიპლომატიური და ინსტიტუციონალური ასპექტები, ახორციელებდა საკუთარ ინტერესებს საერთაშორისო სისტემაში. ნაშრომი მკაფიოდ განსაზღვრავს დროით კატეგორიებსა და ისტორიულ ფაქტორებს, რაც  აშშ-ის სტრატეგიული განვითარების კომპლექსური აღქმას აადვილებს. ნაშრომი დეტალურად ასახავს ტრუმენის დოქტრინისა და მარშალის გეგმის გავლენას აშშ-ის გეოსტრატეგიულ ინტერესებზე, ხაზს უსვამს მათ  როლს კომუნიზმის შეკავებისა და ომით დაზარალებული ევროპის აღდგენის პროცესებში. ავტორი კარგად აჩვენებს, როგორ გადაიზარდა აშშ-ის პოლიტიკა არა მხოლოდ სამხედრო მხარდაჭერაში, არამედ ეკონომიკურ ინიციატივებში, რაც უზრუნველყოფდა სტაბილურობას და ქმნიდა საყრდენს საბჭოთა გავლენის წინააღმდეგ. ნაშრომი ასევე მოგვითხრობს ცივი ომის შემდგომი ეპოქის ძირითადი მოვლენებისა და აშშ-ის გეოსტრატეგიული ინტერესების ევოლუციას, ხაზს უსვამს სამხედრო ოპერაციების, ეკონომიკური გლობალიზაციის და საერთაშორისო ინსტიტუტებში ჩართულობის მნიშვნელობას. განსაკუთრებით მკაფიოა სამხედრო კამპანიების, როგორიცაა“ უდაბნოს ქარიშხალი “, ბალკანეთის ინტერვენციები და გლობალური ომი ტერორის წინააღმდეგ, რომელიც აჩვენებს აშშ-ის მზაობას გამოიყენოს ძალა საერთაშორისო სტაბილურობისა და სტრატეგიული ინტერესების დასაცავად.

მეთოდოლოგიურად ნაშრომი თვისებრივი კვლევების კატეგორიაში მოიაზრება და კვლევაზე მუშაობის პროცესში მონაცემთა შეგროვებასა და ანალიზისთვის გამოყენებულ იქნა თვისებრივი კვლევის სხვადასხვა ტექნიკები.

აშშ ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი გლობალური გეოსტრატეგიული მოთამაშეა. მისი გეოსტრატეგიული ძალა ეფუძნება როგორც გეოგრაფიულ მდებარეობას, ისე ეკონომიკურ, სამხედრო-პოლიტიკურ და ტექნოლოგიურ ძლიერებას. სწორედ ამ ძირითადი გეოსტრატეგიული ინდიკატორების გათვალისწინებით ხდება აშშ-ის ეროვნული უსაფრთხოების პოლიტიკის ფორმირება, რომლებიც კონცეპტუალური დოკუმენტებში ჰპოვებენ ასახვას.

ისტორიულ კონტექსტის ანალიზის საფუძველზე კვლევამ აჩვენა, რომ აშშ-ის გეოსტრატეგიული ინდიკატორების ჩამოყალიბებაზე ყველაზე დიდი გავლენა მოახდინა რამდენიმე ფაქტორმა: ომებმა (განსაკუთრებით მსოფლიო და ცივი ომის პერიოდში), ტექნოლოგიურმა წინსვლამ, საერთაშორისო ვაჭრობის ზრდამ, ენერგორესურსებზე დამოკიდებულებამ და გლობალურ პოლიტიკაში ახალი მოთამაშეების გამოჩენამ. აშშ-ის სტრატეგია დინამიკურად ევოლუციონირებს - თავდაპირველად იზოლაციონისტური მიდგომებიდან აგრესიულ ინტერვენციონიზმამდე. ინდიკატორების კლასიფიკაცია – სამხედრო, ეკონომიკური, ტექნოლოგიური, ენერგეტიკული და საინფორმაციო - გვიჩვენებს სახელმწიფოს მრავალმხრივ ძალაუფლებას და იმ გამოწვევების მრავალფეროვნებას, რომელთაც იგი პასუხობს.