„შუა დერეფანი“ და ევროპა - აზიის სატრანსპორტო დივერსიფიკაცია - საქართველოს სტრატეგიული მნიშვნელობის შეფასება გლობალური ვაჭრობის ახალ რეალობაში

ანოტაცია

წინამდებარე სამეცნიერო ნაშრომში განხილულია საქართველოს სტრატეგიული როლი ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტის, იგივე „შუა დერეფნის“ (TITR), განვითარებაში. გლობალური ვაჭრობის ახალი რეალობა, რომელიც განპირობებულია გეოპოლიტიკური ცვლილებებით და რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ დაწესებული სანქციებით, მოითხოვს ევროპასა და აზიას შორის სატრანზიტო მარშრუტების რადიკალურ დივერსიფიკაციას. კვლევა ნათლად გვიჩვენებს, რომ შუა დერეფანი აღარ არის მხოლოდ ალტერნატივა, არამედ იქცა გეოპოლიტიკურ აუცილებლობად რეგიონული მიწოდების ჯაჭვების მდგრადობის უზრუნველსაყოფად.

კვლევის ძირითადი მიზანია საქართველოს შეფასება, როგორც ლოგისტიკური ჰაბის,  მისი ინფრასტრუქტურული შესაძლებლობებისა და გეოპოლიტიკური რისკების კონტექსტში. კვლევის მეთოდოლოგია ეფუძნება ხარისხობრივ და შედარებით ანალიზს, რომელიც იყენებს სექტორულ ანგარიშებსა და გეოეკონომიკურ თეორიებს.

ანალიზმა გვიჩვენა, რომ საქართველოს უნიკალური გეოგრაფიული პოზიცია (შავი ზღვის პორტები, ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა) მას გადამწყვეტ უპირატესობას აძლევს. თუმცა, კვლევის პროცესში ყურადღება გამახვილდა ისეთ ძირითად გამოწვევებზე, როგორიცაა:

• ინფრასტრუქტურული შეზღუდვები: კერძოდ, ღრმაწყლოვანი პორტის არარსებობა ზღუდავს მასშტაბური ეკონომიკური ეფექტიანობის მიღწევას და ზრდის ოპერაციულ ხარჯებს.


• რეგიონული არაეფექტურობა: სატარიფო პოლიტიკის არაჰარმონიზებულობა TITR-ის ქვეყნებს შორის და მრავალჯერადი გადატვირთვის საჭიროება, რაც ამცირებს დერეფნის კონკურენტუნარიანობას დროისა და ღირებულების თვალსაზრისით.


• გეოპოლიტიკური რისკები: რუსეთის ფაქტორი და რეგიონული არასტაბილურობა, რაც უარყოფითად მოქმედებს გრძელვადიან საინვესტიციო გადაწყვეტილებებზე.

საქართველოს, როგორც ლოგისტიკური ჰაბის, სრული პოტენციალის რეალიზაციისთვის, საჭიროა კოორდინირებული პოლიტიკური ნაბიჯები. რეკომენდაციები მოიცავს: ღრმაწყლოვანი პორტის დაჩქარებულ განხორციელებას, ერთიანი სატარიფო სივრცის შექმნას TITR-ის ფარგლებში, და ციფრული ლოგისტიკური პლატფორმების სრულ ინტეგრაციას. წარმატების შემთხვევაში, საქართველო მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს ევრაზიის ახალი სავაჭრო არქიტექტურის ჩამოყალიბებაში, რითაც სატრანზიტო ფუნქციის დონიდან, ამაღლდება ღირებულების დამატების რეგიონული ჰაბის დონემდე.