მოსახლეობის შიდა მიგრაციის პრობლემები და გამოწვევები
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
მოსახლეობის მიგრაცია რთული სოციალური პროცესია, რომელიც განპირობებულია წარმოების, ეკონომიკური სტრუქტურის ცვლილებებითა და მოსახლეობის შრომითი და სოციალური მობილურობის ზრდით. ბევრმა საშუალო და პატარა ქალაქმა განიცადა მოსახლეობის შიდამიგრაციის პროცესები ბოლო წლებში. გამონაკლისია დიდ ურბანულ აგლომერაციები, ზოგიერთი საკურორტო და დასასვენებელი ცენტრები. სოფლის მსგავსად, პატარა ქალაქები ძირითადად კარგავენ ახალგაზრდებს, რომლებიც ქმნიან საგანმანათლებლო მიგრანტთა კონტიგენტს და შეადგენენ დიდ ქალაქებში მიმავალი შრომითი მიგრანტების მნიშვნელოვან ნაწილს. ქალაქები, რომლებსაც არ აქვთ საკმარისად დივერსიფიცირებული შრომის ბაზარი და საგანმანათლებლო ცენტრები, ახალგაზრდების 20-30%-ს კარგავენ. შედეგად მოსახლეობა ექვემდებარება დაჩქარებულ დაბერებას, მნიშვნელოვნად მცირდება გამრავლების პოტენციალი.
მიგრაციის პრობლემებისადმი სოციალურ-ფილოსოფიური მიდგომა მიზნად ისახავს მიგრაციული პროცესების გაგების ზოგადი კონცეფციის შემუშავებას. მიგრაციის ფენომენის წინააღმდეგობრივი აღქმისა და, ამავდროულად, თანამედროვე საზოგადოებაში ადამიანების მობილურობის გაზრდის კონტექსტში, ეს არის სოციალური ფილოსოფია, რომლითაც შესაძლებელია სოციალური მოძრაობების შესწავლის კონსტრუქციული მეთოდოლოგიური პრინციპების შემუშავება. ამრიგად, სოციო-ფილოსოფიური კვლევა ქმნის თეორიულ საფუძველს ადამიანთა მიგრაციული მობილობის მიმართ სხვადასხვა ინტერპრეტაციისა და დამოკიდებულებისათვის. პრობლემის ინტერ-დისციპლინური ბუნება განსაზღვრავს კვლევის სხვადასხვა მეთოდის კომპლექსის გამოყენებას, რომლებიც დაფუძნებულია სისტემური, სოციოკულტურული, სოციო-ფსიქოლოგიური, შედარებითი და სხვა მიდგომების განხორციელებაზე. ეს უკანასკნელი იძლევა შედეგებს, რომლებიც ობიექტურად ასახავს პრობლემის თანამედროვე მდგომარეობას, საშუალებას იძლევა მიგრაციის მიზეზების დადგენისა და მეცნიერულად დასაბუთებული რეკომენდაციების შემუშავებისთვის.
წარმოდგენილ ნაშრომი განიხილავს ამ პროცესის შინაარსს, რამდენადაც განსაზღვრავს შიდა მიგრაციის სახეებს, თვისებებს, ახასიათებს მას. შიდა მიგრაცია არის ხალხის გადაადგილება ერთი რეგიონიდან მეორეში ერთი და იმავე ქვეყნის შიგნით. შიდა მიგრაცია მოსახლეობის მიგრაციის ერთ-ერთი ფორმაა და, როგორც წესი, ძირითადი მიზეზებია ეკონომიკური ფაქტორები - შემოსავლებისა და ხარჯების დონე, ასევე ცხოვრების ხარისხი. შიდა მიგრაცია მრავალი ქვეყნისთვის არის დამახასიათებელი. ერთ-ერთი მაგალითია ურბანიზაცია - ხალხის გადაადგილება სოფლიდან ქალაქებში. შიდა მიგრაცია არის მოსახლეობის გადაადგილება საქართველოს ტერიტორიაზე. შიდა მიგრაცია შეიძლება იყოს იძულებითი და ნებაყოფლობითი. ნებაყოფლობითი განსახლება შეინიშნება იმ შემთხვევაში, როდესაც მოქალაქეები პირადი გარემოებების გამო, საკუთარი ნებით გადადიან სხვა ადგილას. იძულებითი მიგრაცია მიმდინარეობს სხვა რეგიონში გადასვლის გარდაუვალი აუცილებლობის შემთხვევაში: ეროვნების ან რასის საფუძველზე ძალადობის, სიცოცხლისთვის საფრთხის ან სხვა მიზეზის გამო. ამ ტიპის მიგრაცია სხვადასხვანაირად აისახება შრომის ბაზარსა და დასაქმებაზე. ერთი მხრივ, მას თან ახლავს დამატებითი ხარჯები იძულებით გადაადგილებულ პირთა და ლტოლვილთა განთავსებაზე, მათთვის გარკვეული ფულადი შეღავათების გადახდაზე და ა.შ. ასევე, ეკონომიკური და დემოგრაფიული მდგომარეობის გაუარესება. მიგრაციის ეფექტი მნიშვნელოვნად აისახება მოსახლეობის დასაქმებაზე, სამუშაო ძალის ბალანსსა და სამუშაო ადგილებზე როგორც ცალკეულ რეგიონებში, ისე მთლიანად ქვეყანაში. მიგრაცია იწვევს სახელმწიფოს ცალკეულ ტერიტორიებზე მოსახლეობის სტრუქტურისა და რაოდენობის ცვლილებას, დასაქმებული და უმუშევარი შრომისუნარიანი მოსახლეობის ჯგუფების ფორმირებას. ამ პროცესში დიდი ყურადღება ეთმობა მიგრანტების ასაკობრივ და სქესობრივ სტრუქტურას, ვინაიდან ასეთი მიგრანტების არაპროპორციულობა უარყოფითად აისახება იმ რეგიონის განვითარებაზე, რომელსაც ხალხი ტოვებს.