„თავისუფლების” იდეის გამომხატველი ზოგიერთი ცნება ძველ ქართულ ენაში
საკვანძო სიტყვები:
ძველი ქართული ენა, თავისუფლების იდეაანოტაცია
„`თავისუფლება” მსოფლმხედველობითი შინაარსის ცნებაა. იგი სულიერი აქტის გამოხატვაა. საზოგადოდ, თავისუფლების აქტების განხორციელება ინდივიდს აყალიბებს პიროვნებად. `თავისუფლების” გარეშე კაცობრიობა ვერ იარსებებს, ვერ განვითარდება, ვერ შექმნის ცივილიზაციას; ერი ვერ დაიცავს ეროვნულ ღირსებას, არ იარსებებს მრავალფეროვანი ეროვნული კულტურა. თავისუფალი შეიძლება იყოს როგორც ინდივიდუალური პიროვნება, ისე საზოგადოება, ქვეყანა. თავისუფლება უმთავრესი მამოძრავებელი ფენომენია კაცობრიობის განვითარების ყველა ეტაპზე. წარმოვადგენთ ქართული ენის ცნებებით გამოხატულ თავისუფლების ფაზების სიტყვათველს: „თავისუფალი" (თავისუფლება) − თავისუფალი ნების უნარი როგორც შესაძლებლობა, ნების თავისუფლება „გულის-თქუმა" (ღება) − ცნობა, გაცნობიერება `„გულს-მოდგინება" _ ნების გამომჟღავნება − არჩევანის გაკეთება, `ნეფსითობა” `„გამორჩევა” − (`წინა)-აღრჩევა” − `(წინა)-განზრახვა” _ `წინა-განმზადება” „`ნების-ყოფა" − ქმნა (გადაწყვეტილების რეალიზაცია, განთავისუფლება) `„ხსნა" `განრინება" − განრომა.
წყაროები
ს.ს. ორბელიანი 1993 - სულხან-საბა ორბელიანი, ქართული
ლექსიკონი (ავტობიოგრაფიული ნუსხების მიხედვით მოამზადა,
გამოკვლევა და განმარტებათალექსიკის საძიებელი დაურთო ილია
აბულაძემ), I, თბ. 1991; II, თბ. 1993;
ნ.ჩუბინაშვილი 1961 - ნ. ჩუბინაშვილი, ქართული ლექსიკონი
რუსული თარგმანითურთ (ალ. ღლონტის რედაქციითა და
გამოკვლევით), თბ. 1961;
ნ. ჩუბინაშვილი 1971 - ნ. ჩუბინაშვილი, რუსულ-ქართული
ლექსიკონი, (ალ. ღლონტის რედაქციითა და წინასიტყვაობით, I, თბ.
; II, თბ. 1971;
დ. ჩუბინაშვილი 1984 - დ. ჩუბინაშვილი, ქართულ-რუსული
ლექსიკონი (სასტამბოდ მოამზადა და წინასიტყვაობა დაურთო აკაკი
შანიძემ), თბ. 1984; ი. აბულაძე 1973 -ი. აბულაძე, ძველი
ქართული ენის ლექსიკონი, თბ. 1973;
ზ. სარჯველაძე 1984 - ზ. სარჯველაძე, ძველი ქართული ენის
ლექსიკონი, თბ. 1995;
ქეგლ 1984 - ქეგლ, II, თბ. 1951; ტ. V, თბ 1984;
ივ. ჯავახიშვილი 1982 - ივ. ჯავახიშვილი, ზოგადი მოძღვრება
ადამიანისბუნებასა დაკანონმდებლობაზე, თხზ-ნი 12 ტომად, ტ. VI,
თბ. 1982. გვ. 122;
თ. ბაგრატიონი 1960 -თ. ბაგრატიონი, განმარტება პოემა
`ვეფხისტყაოსნისა”, თბ. 1960;
მ. რობაქიძე 2011 - მ. რობაქიძე, ადამიანის შინაბუნების
აღმნიშვნელი ცნებების სემანტიკური ველის შესახებ ქართულ ენაში,
ლინგვოკულტუროლოგიური ძიებანი (პირველი საერთაშორისო
კონფერენცია ლინგვოკულტუროლოგიასა და ანთროპოლოგიაში),
ბათუმი, 2011, გვ. 26-32;
მ. რობაქიძე - მ. რობაქიძე, `თავ” სიტყვით შედგენილი ორი
ანტონიმური კომპოზიტისშესახებ ქართულ ენაში, არნოლდ ჩიქობავას
საკითხავები, XXI, თბილისი;
მ. რობაქიძე 2009 - მ. რობაქიძე, `„ვეფხისტყაოსნის”
ანთროპოლოგიურ ცნებათა ინტერპრეტაციისათვის, თბ. 2009;
მ. რობაქიძე 2009 - მერაბ რობაქიძე, `შუშანიკის წამების”
ანთროპოლოგიურ ცნებათა ინტერპრეტაცია, თბილისი, 2009;
დ. მელიქიშვილი 1999 -დამანა მელიქიშვილი, ძველი ქართული
ფილოსოფიურ-თეოლოგიური ტერმინოლოგიის ისტორიიდან,
თბილისი, 1999;
ი. მელიქიშვილი 2008 _ ირინე მელიქიშვილი, თავისუფლების
ცნების ეტიმოლოგიური დიაპაზონი. სოციალურიდან
ინდივიდუალურამდე, ენათმეცნიერების საკითხები _ II;
ი. პეტრიწი - იოანე პეტრიწი, განმარტება პროკლე დიადოხოსის
`ღმრთისმეტყველების საფუძვლებისა” (თანამედროვე ქართულ ენაზე
გადმოიღო, გამოკვლევა, ლექსიკონი და შენიშვნები დაურთო დამანა
მელიქიშვილმა), თბილისი;
ნ. ემესელი 1914 _ ნემესიოს ემესელი, ბუნებისათAს კაცისა,
ბერძნულითგან გადმოღებული იოვანე პეტრიწის მიერ, ქართული
ტექსტი შეისწავლა, გამოსაცემად დაამზადადა ლექსიკონ-საძიებლები
დაურთო ს. რ. გორგაძემ, ტფილისი, 1914;
ი. ცურტაველი 1978 - იაკობ ცურტაველი, მარტAლობაÁ შუშანიკისი
(ქართული დასომხური ტექსტები გამოსცა, გამოკვლევა, ვარიანტები
ლექსიკონი და საძიებლებიდაურთო ილია აბულაძემ), თბ. 1978;
ი. საბანისძე 1963 `მარტAლობაÁ ჰაბო ტფილელისა”, ძველი
ქართული აგიოგრაფიული ლიტერატურის ძეგლები, წიგნი I (V-X
სს.), თბ. 1963
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
საავტორო უფლებები (c) 2025 ქართველოლოგიის აქტუალური პრობლემები
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
